روزنامه ی همشهری
چهارشنبه ۶ مهر ۱۳۸۴
گفت وگو با دكتر اميرحسن ندايي
كودكان و سواد رسانه اي
بهاره نصيري
دكتر اميرحسين ندايي، استاد دانشگاه در رشته سينما و تئاتر است و از سال ۱۳۷۳ وارد كار فيلمسازي شده اند. يكي از اصلي ترين كارهاي ايشان ساخت يكسري ويدئو كليپ بوده است كه از جمله آنها مي توان به حقوق بشر، رويا، بهشت ياد، آواي مهر، زماني براي شكفتن و تولدي ديگر اشاره كرد. وي تعدادي فيلم مستند بلند نيز ساخته است كه يكي از آنها به زبان انگليسي ساخته شده، با نام «سفر به فراسو» همچنين يك فيلم نيمه بلند نيز با نام «حقيقت و باد» ساخته است كه موضوع آن مربوط به كودكان و نوجوانان است كه به چند جشنواره جهاني راه پيدا كرده است.
او در تابستان ۱۳۸۳ نيز در برنامه سينماي كودك و نوجوان كه از كانال ۵ سيما پخش مي شد به نقد و بررسي فيلم هاي سينمايي و انيميشن هاي مربوط به سينماي كودك و نوجوان مي پرداختند. با او در زمينه سوادرسانه اي و كودكان گفت وگويي انجام داده ايم كه مي خوانيد:
چهارشنبه ۶ مهر ۱۳۸۴
گفت وگو با دكتر اميرحسن ندايي
كودكان و سواد رسانه اي
بهاره نصيري
دكتر اميرحسين ندايي، استاد دانشگاه در رشته سينما و تئاتر است و از سال ۱۳۷۳ وارد كار فيلمسازي شده اند. يكي از اصلي ترين كارهاي ايشان ساخت يكسري ويدئو كليپ بوده است كه از جمله آنها مي توان به حقوق بشر، رويا، بهشت ياد، آواي مهر، زماني براي شكفتن و تولدي ديگر اشاره كرد. وي تعدادي فيلم مستند بلند نيز ساخته است كه يكي از آنها به زبان انگليسي ساخته شده، با نام «سفر به فراسو» همچنين يك فيلم نيمه بلند نيز با نام «حقيقت و باد» ساخته است كه موضوع آن مربوط به كودكان و نوجوانان است كه به چند جشنواره جهاني راه پيدا كرده است.
او در تابستان ۱۳۸۳ نيز در برنامه سينماي كودك و نوجوان كه از كانال ۵ سيما پخش مي شد به نقد و بررسي فيلم هاي سينمايي و انيميشن هاي مربوط به سينماي كودك و نوجوان مي پرداختند. با او در زمينه سوادرسانه اي و كودكان گفت وگويي انجام داده ايم كه مي خوانيد:
* از پخش برنامه سينماي كودك و نوجوان چه هدف و انگيزه اي را دنبال مي كرديد؟
- بايد گفت كه ايده اوليه اين كار توسط آقاي بيگ وردي مدير گروه كودك و نوجوان مطرح شد و بنده هم پيشنهاد كردم اگر قبل از پخش هر فيلم براي بچه ها توضيح دهيم كه روند هر فيلم از چه قرار است، بسيار عالي خواهد شد. چون اكثر نوجوانان ما دچار فقر اطلاعاتي هستند و قادر به تجزيه و تحليل فيلم ها نيستند و زماني كه يك فيلم مورد پسند آنها واقع مي شود، مشخص نيست اين علاقمندي براساس چه ملاك ها و معيارهايي است. پس هدف ما آشنا كردن نوجوانان با تكنيك ها و فنون فيلم بوده است و اينكه اصولاً مفهوم بازيگري چيست، حركت دوربين، نورپردازي كه در فضا وجود دارد و تمامي عناصري كه به نحوي تصويري را براي آنها مي سازد و حسي را به آنها منتقل مي كند چگونه ساخته و پرداخته مي شود. ارتباط سينما با علم چگونه صورت مي گيرد، كار تدوين گروه فيلمبرداري چيست. اينكه يك تصوير بايد داراي چه ويژگيهايي باشد. ساختار فيلم كمدي، تخيلي، تراژدي يا علمي تخيلي به چه صورت است. توجه نوجوانان را به روابط و تغييرات جلب كنيم و روند زندگي و نكات اخلاقي كه در فيلم وجود داشته به آنها گوشزد كنيم يا اگر در فيلمي به طبيعت پرداخته شده به آنها كمك كنيم تا ارتباط بين انسان و طبيعت را عميق تر درك نمايند. آنها را با اصطلاحاتي مانند تكنيك و حس آشنا كنيم به عنوان مثال اينكه تكنيك يك امر آموختني است و ما در آن راه هاي ابراز احساسات را فرا مي گيريم اما به شرطي كه اين تكنيك خيلي دست و پا گير نباشد و در تعريف حس بايد گفت يك امر ذاتي است كه از درون سرچشمه مي گيرد و گاهي احساس و خلاقيت به قدري بالاست كه خود، تكنيك را به وجود مي آورد. ديگر آنكه تفاوت ميان تخيل و توهم را برايشان توضيح مي دهيم. يا مثلاً اينكه چه چيزهايي باعث شده است كه يك داستان دروغين تا اين حد آنها را تحت تأثير قرار داده و احساس انساني آنها را برانگيزاند. حداقل با اين برنامه ها كمي متوجه مضمون و محتواي پيام ها شوند و بدانند روند فيلم به چه نحوي بوده، طبيعتاً با چنين ديدي برنامه ها براي آنها جذاب تر خواهد شد.
* چه اصول و قواعدي را در انتخاب فيلم ها مد نظر قرار مي دهيد؟
- دو معيار اصلي مد نظرمان است ،اول اينكه توجه مي كنيم كه يك سطحي از خشونت در برنامه وجود نداشته باشد و دوم توجه به پيام هايي است كه در فيلم ها وجود دارد، يعني حتماً پيامش محبت، دوست داشتن، اتحاد و همكاري و يكسري مضامين اين چنيني كه بهتر است در فيلم وجود داشته باشد البته يكسري معيارهايي هم هستند كه سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران مد نظر دارد و فيلم ها را با توجه به آن در دسترس ما قرار مي دهند، بخش ديگر مسئله اجازه پخش اين فيلم هاست كه برخي از آنها فقط يكبار اجازه پخش دارند و تكرار مجدد ندارند. در كل كار انتخاب فيلم بسيار سخت و مشكل است.
* به چه دليل درصد فيلم هاي خارجي كه پخش مي شوند بيشتر است؟
- دليل اصلي آن ضعفي است كه ما در سينماي كودك و نوجوان داريم و در اين مقوله كمتر كار شده است.
* اطلاعات مربوط به هر فيلم را از كجا به دست مي آوريد؟
- اصلي ترين منبع من اينترنت است، چون يك يا چند سايت مشخص براي فيلم ها وجود دارد كه عبارتند از برخي سايت ها البته چون پايان نامه دوره كارشناسي ام روي كارهاي فانتزي _ تخيلي بوده، منابع زيادي را بخصوص در مورد فيلم هاي قديمي دارم.
* آيا شما فيلم ها را قبل از پخش مرور و بررسي مي كنيد؟
- بله همين طور است ،گاهي اوقات تعداد فيلم هايي كه مي بينيم از تعداد فيلم هايي كه پخش مي شود خيلي بيشتر است يعني به طور متوسط بايد روزي ۳ تا ۴ فيلم را ببينيم. يكسري از فيلم ها هستند كه به دليل آن كه اساساً مضمون و محتواي خاصي ندارند به اطلاعات چنداني نياز ندارند، بنابراين لازم به ارزيابي هم نيستند و ما در آن برنامه به مفاهيم كلي مثل داستان نويسي، نحوه ساختن انيميشن، شخصيت پردازي و جايگاه آن در فيلم ها، نقش قهرمان و ضدقهرمان در فيلم و انواع تيپ هاي شخصيتي ساده و پيچيده مي پردازيم تا بچه ها آگاهي بيشتري نسبت به اين موضوعات پيدا كنند.
* تعريف شما از سواد رسانه اي چيست؟
- با يك مثال آن را روشن مي كنم؛ سواد رسانه اي نيز مانند سواد صوتي است، زيرا زماني كه شما سواد صوتي داريد و يك قطعه موسيقي را مي شنويد چيزهايي را درك مي كنيد، لزومي هم ندارد كه دانش شما در حد يك آهنگساز باشد ولي بايد بتوانيد يك قطعه موسيقي خوب را از يك قطعه بد تشخيص دهيد و براي اين كار لازم است ساختار و فرم كلي را بشناسيد و بدانيد آهنگساز از كجا شروع كرده و در نهايت به كجا رسيده است، بتوانيد ابزار كار آهنگساز را بشناسيد. همين مسئله را به سينما تعميم مي دهم، يعني لزومي ندارد كه يك نفر كه داراي سوادرسانه اي است، سينما و تلويزيون را به اندازه يك كارگردان بشناسد ولي بايد بداند كه ساختار يك فيلم چيست و از طريق فيلم قصد القاء چه پيام هايي وجود دارد، بايد بداند چه روند تكنيكي در پروسه توليد فيلم وجود دارد و چگونه يك فيلم از مرحله پيش توليد به اكران سينما مي رسد و بداند چه تفاوتي بين فيلم سينمايي و سريال تلويزيوني وجود دارد.
اينكه در حين ديدن فيلم احساساتش تحت كنترل خودش باشد حتي اگر مي خواهد احساساتش را به يك فيلم بسپارد آگاهانه اين كار صورت گيرد.
سواد رسانه اي در مورد كودكان با بزرگسالان متفاوت است زيرا آنها بين جهان واقعي و جهان رسانه تفاوتي قائل نيستند و در بكارگيري رسانه بسيار راحت تر از والدين خود عمل مي كنند و گاهي بسيار ساده انديشانه با رسانه ها برخورد مي كنند و در اينجاست كه ضرورت دارد كه بدانند در هر برنامه اي كه مي بينند، به دنبال چه چيزي هستند و چه نتيجه اي از آن مي گيرند، در اين برنامه هم ما قصد داريم كه كليد اوليه را بزنيم و به آنها نشان دهيم كه چگونه ذهن خود را شكل دهند و ما در اين راه به آنها كمك مي كنيم و از آنها مي خواهيم به سادگي از كنار جزئيات نگذرند و اينكه همه چيز براي آنها مي تواند سؤال باشد و آنها به دنبال پاسخ سؤالات خود باشند و درباره اتفاقاتي كه پيرامونشان به وقوع مي پيوندد توجه و دقت داشته باشند.
سينماي كودك و نوجوان قصد دارد چارچوبها و ساختارها را مشخص كند تا در نهايت خود بچه ها انتخاب درست و صحيحي داشته باشند و از همين سنين پايين با يك برنامه ريزي دقيق و حساب شده به اهدافشان برسند و جمله اي كه من بارها و بارها در برنامه مطرح كرده ام اين است كه «روياهايتان را باور كنيد و آنها را جدي بگيريد و به دنبال آن برويد» تا اگر زماني بزرگ شديد و از شما پرسيده شد كه اگر دوباره به دنيا بياييد چگونه زندگي خواهيد كرد؟ بگوييد همان طور كه زندگي كردم.
- بايد گفت كه ايده اوليه اين كار توسط آقاي بيگ وردي مدير گروه كودك و نوجوان مطرح شد و بنده هم پيشنهاد كردم اگر قبل از پخش هر فيلم براي بچه ها توضيح دهيم كه روند هر فيلم از چه قرار است، بسيار عالي خواهد شد. چون اكثر نوجوانان ما دچار فقر اطلاعاتي هستند و قادر به تجزيه و تحليل فيلم ها نيستند و زماني كه يك فيلم مورد پسند آنها واقع مي شود، مشخص نيست اين علاقمندي براساس چه ملاك ها و معيارهايي است. پس هدف ما آشنا كردن نوجوانان با تكنيك ها و فنون فيلم بوده است و اينكه اصولاً مفهوم بازيگري چيست، حركت دوربين، نورپردازي كه در فضا وجود دارد و تمامي عناصري كه به نحوي تصويري را براي آنها مي سازد و حسي را به آنها منتقل مي كند چگونه ساخته و پرداخته مي شود. ارتباط سينما با علم چگونه صورت مي گيرد، كار تدوين گروه فيلمبرداري چيست. اينكه يك تصوير بايد داراي چه ويژگيهايي باشد. ساختار فيلم كمدي، تخيلي، تراژدي يا علمي تخيلي به چه صورت است. توجه نوجوانان را به روابط و تغييرات جلب كنيم و روند زندگي و نكات اخلاقي كه در فيلم وجود داشته به آنها گوشزد كنيم يا اگر در فيلمي به طبيعت پرداخته شده به آنها كمك كنيم تا ارتباط بين انسان و طبيعت را عميق تر درك نمايند. آنها را با اصطلاحاتي مانند تكنيك و حس آشنا كنيم به عنوان مثال اينكه تكنيك يك امر آموختني است و ما در آن راه هاي ابراز احساسات را فرا مي گيريم اما به شرطي كه اين تكنيك خيلي دست و پا گير نباشد و در تعريف حس بايد گفت يك امر ذاتي است كه از درون سرچشمه مي گيرد و گاهي احساس و خلاقيت به قدري بالاست كه خود، تكنيك را به وجود مي آورد. ديگر آنكه تفاوت ميان تخيل و توهم را برايشان توضيح مي دهيم. يا مثلاً اينكه چه چيزهايي باعث شده است كه يك داستان دروغين تا اين حد آنها را تحت تأثير قرار داده و احساس انساني آنها را برانگيزاند. حداقل با اين برنامه ها كمي متوجه مضمون و محتواي پيام ها شوند و بدانند روند فيلم به چه نحوي بوده، طبيعتاً با چنين ديدي برنامه ها براي آنها جذاب تر خواهد شد.
* چه اصول و قواعدي را در انتخاب فيلم ها مد نظر قرار مي دهيد؟
- دو معيار اصلي مد نظرمان است ،اول اينكه توجه مي كنيم كه يك سطحي از خشونت در برنامه وجود نداشته باشد و دوم توجه به پيام هايي است كه در فيلم ها وجود دارد، يعني حتماً پيامش محبت، دوست داشتن، اتحاد و همكاري و يكسري مضامين اين چنيني كه بهتر است در فيلم وجود داشته باشد البته يكسري معيارهايي هم هستند كه سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران مد نظر دارد و فيلم ها را با توجه به آن در دسترس ما قرار مي دهند، بخش ديگر مسئله اجازه پخش اين فيلم هاست كه برخي از آنها فقط يكبار اجازه پخش دارند و تكرار مجدد ندارند. در كل كار انتخاب فيلم بسيار سخت و مشكل است.
* به چه دليل درصد فيلم هاي خارجي كه پخش مي شوند بيشتر است؟
- دليل اصلي آن ضعفي است كه ما در سينماي كودك و نوجوان داريم و در اين مقوله كمتر كار شده است.
* اطلاعات مربوط به هر فيلم را از كجا به دست مي آوريد؟
- اصلي ترين منبع من اينترنت است، چون يك يا چند سايت مشخص براي فيلم ها وجود دارد كه عبارتند از برخي سايت ها البته چون پايان نامه دوره كارشناسي ام روي كارهاي فانتزي _ تخيلي بوده، منابع زيادي را بخصوص در مورد فيلم هاي قديمي دارم.
* آيا شما فيلم ها را قبل از پخش مرور و بررسي مي كنيد؟
- بله همين طور است ،گاهي اوقات تعداد فيلم هايي كه مي بينيم از تعداد فيلم هايي كه پخش مي شود خيلي بيشتر است يعني به طور متوسط بايد روزي ۳ تا ۴ فيلم را ببينيم. يكسري از فيلم ها هستند كه به دليل آن كه اساساً مضمون و محتواي خاصي ندارند به اطلاعات چنداني نياز ندارند، بنابراين لازم به ارزيابي هم نيستند و ما در آن برنامه به مفاهيم كلي مثل داستان نويسي، نحوه ساختن انيميشن، شخصيت پردازي و جايگاه آن در فيلم ها، نقش قهرمان و ضدقهرمان در فيلم و انواع تيپ هاي شخصيتي ساده و پيچيده مي پردازيم تا بچه ها آگاهي بيشتري نسبت به اين موضوعات پيدا كنند.
* تعريف شما از سواد رسانه اي چيست؟
- با يك مثال آن را روشن مي كنم؛ سواد رسانه اي نيز مانند سواد صوتي است، زيرا زماني كه شما سواد صوتي داريد و يك قطعه موسيقي را مي شنويد چيزهايي را درك مي كنيد، لزومي هم ندارد كه دانش شما در حد يك آهنگساز باشد ولي بايد بتوانيد يك قطعه موسيقي خوب را از يك قطعه بد تشخيص دهيد و براي اين كار لازم است ساختار و فرم كلي را بشناسيد و بدانيد آهنگساز از كجا شروع كرده و در نهايت به كجا رسيده است، بتوانيد ابزار كار آهنگساز را بشناسيد. همين مسئله را به سينما تعميم مي دهم، يعني لزومي ندارد كه يك نفر كه داراي سوادرسانه اي است، سينما و تلويزيون را به اندازه يك كارگردان بشناسد ولي بايد بداند كه ساختار يك فيلم چيست و از طريق فيلم قصد القاء چه پيام هايي وجود دارد، بايد بداند چه روند تكنيكي در پروسه توليد فيلم وجود دارد و چگونه يك فيلم از مرحله پيش توليد به اكران سينما مي رسد و بداند چه تفاوتي بين فيلم سينمايي و سريال تلويزيوني وجود دارد.
اينكه در حين ديدن فيلم احساساتش تحت كنترل خودش باشد حتي اگر مي خواهد احساساتش را به يك فيلم بسپارد آگاهانه اين كار صورت گيرد.
سواد رسانه اي در مورد كودكان با بزرگسالان متفاوت است زيرا آنها بين جهان واقعي و جهان رسانه تفاوتي قائل نيستند و در بكارگيري رسانه بسيار راحت تر از والدين خود عمل مي كنند و گاهي بسيار ساده انديشانه با رسانه ها برخورد مي كنند و در اينجاست كه ضرورت دارد كه بدانند در هر برنامه اي كه مي بينند، به دنبال چه چيزي هستند و چه نتيجه اي از آن مي گيرند، در اين برنامه هم ما قصد داريم كه كليد اوليه را بزنيم و به آنها نشان دهيم كه چگونه ذهن خود را شكل دهند و ما در اين راه به آنها كمك مي كنيم و از آنها مي خواهيم به سادگي از كنار جزئيات نگذرند و اينكه همه چيز براي آنها مي تواند سؤال باشد و آنها به دنبال پاسخ سؤالات خود باشند و درباره اتفاقاتي كه پيرامونشان به وقوع مي پيوندد توجه و دقت داشته باشند.
سينماي كودك و نوجوان قصد دارد چارچوبها و ساختارها را مشخص كند تا در نهايت خود بچه ها انتخاب درست و صحيحي داشته باشند و از همين سنين پايين با يك برنامه ريزي دقيق و حساب شده به اهدافشان برسند و جمله اي كه من بارها و بارها در برنامه مطرح كرده ام اين است كه «روياهايتان را باور كنيد و آنها را جدي بگيريد و به دنبال آن برويد» تا اگر زماني بزرگ شديد و از شما پرسيده شد كه اگر دوباره به دنيا بياييد چگونه زندگي خواهيد كرد؟ بگوييد همان طور كه زندگي كردم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر